Iz štampe je, nakon trideset godina rada, izašla monografija o bratstvu Perazić, ili preciznije „Prilozi za monografiju bratstva Perazić“. Predanje kazuje da su starinom iz Klimenata – Selca, a da su, zbog turskih zuluma i pada Klimenata 1497. godine pod tursku vlast, izbjegli u selo Godinje u Crmnici. Ne zadugo, istu sudbinu su doživjeli i u Godinju, posle pada Crmnice pod tursku vlast.
Autor ove monografije Milisav Mijo Perazić jedan je od rijetkih koji su htjeli da čuju priče sa ognjišta. On ističe da je izdanje monografije finansirao Branislav Branko Perazić.
– Smatrao sam – i uspio – da sva ta predanja o bratstvu Perazić treba da zapišem i otrgnem od zaborava, i da ne dam precima da sada po drugi put trajno umru. Ponositost Perazića, koji nijesu htjeli da trpe ropstvo, razlog je što su se tri puta teško sukobili sa turskim spahijama i haračlijama – 1530, 1565. i 1702. godine. Iz tih razloga bratstvo Perazić (tada jedna proširena porodica) morala se razići (braća) u nekoliko pravaca: Katun–Reževići, Mikulići–Bar, Vukovci–Podgorica, Madguž–Krajina, a kasnije se jedan od rođaka vratio u Godinje – kaže Milisav Perazić.
Prema njegovim riječima, Perazići ponosno ističu da nikad nisu plaćali harač Turcima.
– Danas, od pretka Pera, rodonačelnika po kome i nose svoje prezime, Perazići su u Godinju, Mikulićima –Bar, Katunu–Reževići, Vukovcima–Podgorica, Madgužu–Krajina–Bar, i bratstva Bibezić iz Podgorice, Tuđemili–Bar, Drljani iz Zaljeva–Bar, zatim Piščevići iz Šida–Vojvodina. U svom vjerskom i nacionalnom izjašnjavanju, bratstvo Perazić je tipičan primjer crnogorske stvarnosti i bitisanja u zadnjih pet-šest vjekova, Crna Gora u malom. Kroz njihovu istoriju prošle su i sada su sve tri dominantne vjere na Balkanu, katolička, pravoslavna i muslimanska. U nacionalnom smislu, Perazići se izjašnjavaju kao Crnogorci, Srbi, Muslimani, Bošnjaci, Albanci, Rusi, Amerikanci, Njemci, Argentinci – kaže Mijo, naglašavajući da je bratstvo Perazić viteška kuća u Crmnici, koju je nezvanično proglasio knjaz Danilo. Poznato je da je knjaz Danilo nakon ratnih događaja iz 1852–53. godine u svakoj nahiji proglasio po jednu vitešku kuću, u Riječkoj – kuću Jankovića, u Katunskoj – kuću Kustudija, u Lješanskoj – kuću Nikčevića.
– Preci bratstva Perazić ostavili su viteški pomen o junaštvu, njihov predak je zauzeo turski top u Godinjskom boju, sjekli su glave spahija, aga, begova, subaša, bimbaša, turskih barjaktara... Učestvovali su u zauzimanju gradova i utvrđenja Žabljak, Besac, Godinjska Gorica, Skadra, Bara... Perazići iz Godinja dali su 40 svojih najboljih sinova za slobodu Crne Gore i Jugoslavije (jedno razdoblje od Paštrovske bitke 1839. do Veljeg rata 1878. i drugo od Balkanskog prvog rata 1912. do kraja Drugog svjetskog rata 1945) – podsjeća autor monografije.
On dodaje da su Perazići bili vođe, vojskovođe, potkomandiri, komandiri, barjaktari na Viru, Paštrovskoj gori, Žabljaku, Godinjama, Pepirima, Grahovcu, Sutormanu, Krnjicama, Spužu, Sađevac–Plana, Duga, Vučjem Dolu, Šestanima i gdje sve ne.
– Perazići su stizali do najviših činova svjetskih carevina i država, i to: generala carske ruske vojske, admirala američke mornarice, generala jugoslovenske vojske, paša na sultanovom turskom dvoru, austrijskih kapetana... Pisali su istoriju Divljeg zapada. Perazići su nosioci zvanja kneza, senatora, vojvoda, serdara, kapetana, stotinaša, barjaktara, perjanika, podoficira, oficira, potporučnika, poručnika, kapetana, majora, potpukovnika, pukovnika, generala. Davali su doprinos u obrazovanju od učitelja do profesora univerziteta i akademika. U diplomatiji su konzuli i diplomate, bili su crkveni velikodostojnici od popa do episkopa, u islamu imami i kadije – ističe Milisav Mijo Perazić.
D.S.

Četiri brata kapetani i nosioci Obilića medalje
Rijedak je slučaj u crnogorskoj istoriji da su dva para braće Perazić iz Godinja i Vukovaca bili kapetani i nosioci Obilića medalje. Godinjski par Đuro Nikov Perazić, kapetan, Hrvat - Baša (konzul), plemenski kapetan Pavić Nikov Perazić perjanik, desečar perjanički, kabadahija (šef obezbjeđenja dvora), sudija crmničkog načelstva. Vukovački par Luka Savov Perazić kapetan, komandir Zetskog bataljona, i Risto Savov Perazić, kapetan.